Op zondag 16 maart 2025 sluiten we onze tentoonstelling ‘Pop-up Japan’ af met een mini-symposium. We nodigen je hierbij van harte uit om deel te nemen.

Het mini-symposium vindt plaats in de Oude Lutherse Kerk aan de Lange Nieuwstraat in Schiedam. Hier kan op 8, 9, 12 en 15 maart van 11.00 tot 17.00 uur de verkooptentoonstelling worden bezocht. Ook op de afsluitende dag, zondag 16 maart, zijn bezoekers vanaf 11.00 uur welkom. Van 14.00 tot 15.30 uur vindt dan het mini-symposium plaats, waarna we deze bijzondere expositie afsluiten met een gezellige borrel.

Het lezingenprogramma ziet er die dag als volgt uit.

Pop-up Japan: aandacht voor 20ste-eeuwse Japanse (volks)kunst

De tentoonstelling ‘Pop-up Japan’ laat 20ste-eeuwse voorwerpen zien waar in de kunstwereld ten onrechte nog niet altijd aandacht voor is. Suzanne Klüver vertelt over verschillende van deze objecten en deelt de bijzondere verhalen die erachter schuil gaan.

Reclamewaaiers en het vrouwbeeld

Nina Kwakman gaat in deze sessie dieper in op de bijzondere wereld van Japanse reclamewaaiers, ofwel uchiwa. Ook bespreekt zij een nieuw onderzoek naar het commerciële gebruik van het vrouwbeeld op deze waaiers aan de hand van een case study.

De klant is koning – Warenhuiscultuur in Japan

In deze presentatie wordt een link gelegd tussen objecten die in de tentoonstelling te zien zijn en de ontwikkeling van het warenhuis in Japan. Anna Beerens vertelt over de rol van het warenhuis, dat naast consumptiepaleis ook een plek voor cultureel experiment is.

Aanmelden

Voor deelname aan het mini-symposium vragen we een bescheiden vergoeding van 10 euro per persoon. Wil je erbij zijn? Meld je aan met een berichtje naar lijstenatelier@gmail.com en wij sturen je dan een bevestiging met betaallink. Graag tot ziens op 16 maart!

Japanse flyers, posters, reclamewaaiers, vliegers en keramiek uit de twintigste eeuw: het is vanaf zaterdag 8 maart allemaal te zien op de tentoonstelling Pop-up Japan. Deze expositie van 20ste-eeuwse kunst in de Oude Lutherse Kerk in Schiedam is geopend voor bezoekers op 8, 9, 12, 15 en 16 maart van 11.00 tot 17.00 uur.

Pop-up Japan is een initiatief van Suzanne Klüver – Kunst en Lijsten. “Het idee voor een pop-up-tentoonstelling zat eigenlijk al in mijn achterhoofd toen ik mijn winkel aan de Hoogstraat 94 in augustus 2022 opende. Sindsdien is er naar dit moment toegewerkt”, vertelt Suzanne Klüver. “Het gaat om een verkooptentoonstelling, dus de voorwerpen kunnen door de bezoekers zowel worden bewonderd als gekocht. Iedereen is welkom om te komen kijken.”

In de afgelopen maanden is Suzanne bij de voorbereidingen ondersteund door Japanologe Nina Kwakman. Samen hebben zij objecten onderzocht en de tentoonstelling ingericht. En vanaf 8 maart is het dan zo ver: “Eindelijk kunnen we al onze bijzondere Japanse kunst en objecten tegelijk en op grote schaal laten zien. Het gaat daarbij om traditionele en moderne objecten uit de volkscultuur en popcultuur.”

Ideale ruimte

Voor dit project was het vinden van een geschikte locatie essentieel. In samenwerking met Stadsherstel Maassteden is gekozen voor de Oude Lutherse Kerk aan de Lange Nieuwstraat 219 in Schiedam. Oorspronkelijk is dit pand gebouwd als gistpakhuis en vanaf 1892 was het lange tijd in gebruik als Lutherse kerk. Stadsherstel Maassteden is sinds eind 2022 eigenaar en zorgt voor de restauratie en verhuur van het pand in verschillende fasen. “Voor deze tentoonstelling is dit echt een ideale ruimte en ik ben dan ook heel blij dat we voor Pop-up Japan van de kerk gebruik kunnen maken”, aldus Suzanne.

Pop-up Japan is voor bezoekers geopend op 8, 9, 12, 15 en 16 maart van 11.00 tot 17.00 uur. Bezoek op afspraak is in overleg mogelijk. Op zondag 16 maart wordt de tentoonstelling afgesloten met een lezingenprogramma. De details hierover worden binnenkort bekendgemaakt.

Traditioneel kutani-porselein kenmerkt zich door beschilderingen in rood en goud met klassieke onderwerpen zoals tuinen, vogels of landschappen. Vanaf de late 19de eeuw laten steeds meer Japanse porseleinmakers zich inspireren door nieuwe technieken en moderne decoraties. Een bijzondere keramiekfamilie die kutani-porselein maakt is die van Tokuda Yasokichi. Inmiddels werkt de 4de generatie aan dit eigen type kutani-porselein dat wordt geroemd in binnen- en buitenland. Hieronder een korte familiegeschiedenis.

Getraind als een traditioneel keramist ontwikkelt Tokuda Yasokichi 1 een karakteristiek, diepgekleurd glazuur dat bekend staat als Shinko-yusai. Hij wordt nog steeds gezien als een leidend figuur op het gebied van gekleurd geglazuurd keramiek in Japan. Hij is de eerste maker van Kutani-porselein die in 1953 wordt benoemd tot ‘Living National Treasure’, oftewel levend nationaal erfgoed vanwege zijn grote invloed.

Aangenomen zoon Tokuda Yasokichi 2 volgt in 1956 de eerste generatie op. In 1975 wordt ook hij benoemd tot ‘Living National Treasure’ door de Ishikawa Prefectuur. Zijn oudste zoon Masahiko zal hem opvolgen in 1988 als de derde Tokuda Yasokichi in de lijn. Hij ontwikkelt het typische glazuur verder en wordt bekend om zijn saiyu-glazuur. Dit is een transparant glazuur waarbij kleuren in elkaar overlopen.

De huidige Tokuda Yasokichi krijgt haar naam in 2010 als ze haar vader opvolgt. Dit is de eerste vrouw in deze lijn. Zij werkt net als haar vader met Saiyu-glazuur, maar gebruikt andere en lichtere kleuren. Waar Tokuda Yasokichi 3 vooral blauwen en groenen gebruikt, maakt zijn dochter een zachter, naar eigen zeggen vrouwelijker keramiek met veel wit, rood en pastelkleuren.

Maker: Kato Kuen (1876-1971), Priester van de Kannon-ji Tempel, ca. 1960

Kokeshi-poppen zijn van origine bedoeld als speelgoed of souvenir. Maar sommigen van deze poppen hebben een andere oorsprong.

Een bijzondere categorie kokeshi is deze pop in de vorm van de godin van de genade. In het Japans wordt zij Kannon genoemd en in het Chinees Guanyin. Kannon kent verschillende verschijningsvormen en hier zien we haar in de vorm van Bosatsu Kannon zoals zij te zien is in de Kanzeon Tempel in Dazaifu in Fukuoka. In de voet van deze kokeshi kan een persoonlijk gebed worden gedaan.

Boeddhisten mediteren en bidden bij verschillende ‘heilige’ objecten. Guanyin of Kannon is vrij populair. Er bestaan heel veel verschillende vormen van deze godin, maar het meeste komt zij voor in wit porselein of hout en zijn er schilderingen van haar.

Ontwerper: Tanaka Kōjō (田中晃常)

Tanaka Kōjō treedt in 1962 in de voetsporen van zijn ouders, die onder de naam Tanaka Toys een kokeshi-poppenwinkel oprichten. Tegenwoordig bekend als de Kotsune Kokeshi Studio.

Tanaka maakt veel verschillende modellen kokeshi. Het meest bekende en succesvolle model met boblijn, strikje en pruimenbloesem heet ‘Lentedroom’. Voor een speciale editie met diverse edelstenen is onder andere dit type kokeshi aangepast en versierd met takken en bloemen die bestaan uit verschillende soorten kwarts en kristal.

Ontwerper: Kagami Genzo

Dit type kokeshi is niet beschilderd, maar heeft een uitgesneden decoratie. Deze manier van decoreren is langzaam aan het verdwijnen en wordt daarom steeds zeldzamer. De Harusame-bori worden vooral gemaakt in het Yamagata-prefectuur waar meer traditionele kokeshi vandaan komen. De maker Kagami Genzo woont en werkt in Kaminoyama-stad in dezelfde prefectuur.

De twee kokeshi die hier te zien zijn, hebben beiden een ander decor. De ene kokeshi heeft snijwerk dat een distel uitbeeldt en de andere een dame in kimono die een mand op haar hoofd draagt. Op haar kleding is wederom een distel te zien. Planten verwijzen in Japan altijd naar een seizoen. De distel groeit vanaf de lente tot in het najaar van Japan, maar het lijkt er bij deze kokeshi op dat het om een verwijzing naar de zomer gaat.

Ontwerper: Watanabe Masao (1917-2007)

De betekenis van ‘Mushin’ in het Nederlands is onschuld. En zeg nou zelf: deze jongens zien er schattig en lieflijk uit. Je kunt zien dat het hier om een jongen gaat, omdat de kimono die hij draagt is dichtgeknoopt onder de buik. Dat maakt een statige indruk.

Watanabe Masao begon zijn werk als Kokeshi-maker in de jaren ’50 van de twintigste eeuw. Zijn bekendste ontwerp zijn deze ‘Mushin’ en de ‘Cherry Blossom Child’ die ook binnen in deze winkel te vinden is.

Kokeshi van de week: ‘Seishin no komugi’,

Ontwerper: Kishi Sadao (岸 貞夫) (1932-1998)

Deze kokeshi draagt in het Nederlands de naam ‘levenskracht van het graan’. Speciaal ontworpen voor het graanfestival in Kurobe Gorge in Japan in de jaren ’60 van de twintigste eeuw, als eerbetoon aan de natuur. Het ontwerp heeft een prijs gewonnen van de regering van Japan.

En dit is niet de enige kokeshi die graan als decoratie heeft. Ook Usaburo Okamoto (1917-2009) heeft een creatieve kokeshi ontworpen met graan als decoratie. Haar naam is ‘Minori’, wat oogst betekent.

Maker:Noboru Tamura (田村昇) (1950-), ook wel bekend onder het pseudoniem Chie Tamura.

Het kleine meisje met de staartjes in deze groep draagt de naam 'Satunoko'. Dit betekent dorpskind. Noboru Tamura heeft verschillende prijzen gewonnen voor zijn kokeshi. En kijk we hebben meerfamilieleden uit de familie van Noboru Tamura! Zo bijvoorbeeld ook een verlegen meisje met kleine uitgesneden handjes. De twee grotere poppen zijn wat strakker in hun vormgeving en dateren uit de jaren '70-'80 van de twintigste eeuw. Zo zie je dat een kokeshi-ambachtsman een ontwikkeling in ontwerp door kan maken.